Depremlerle İlgili Birkaç İlginç Bilgi | Gözden Kaçırmadıklarım

Deprem yalnızca yıkım getiren bir doğa olayı değildir, aynı zamanda dünyanın nasıl çalıştığını anlamamıza yardımcı olan bilimsel bir fenomendir. Ben de iki sene önceki olayın etkisiyle depremle ilgili araştırmalar yaptım ve bu araştırmalar sonucunda birçok ilginç bilgiye rastladım!

1. Dünya'daki En Büyük Deprem (Valdivia, 1960)

Dünya tarihinde kaydedilen en büyük deprem, 22 Mayıs 1960’ta Şili’de meydana geldi. 9.5 büyüklüğündeki bu deprem, "Büyük Şili Depremi" olarak bilinir ve binlerce kişinin ölümüne, büyük tsunami dalgalarına ve kıyı bölgelerinde yıkıma neden oldu.

2. Deprem Dalgaları Dünya’yı Defalarca Turlayabilir

Büyük depremler sonrası yayılan sismik dalgalar, Dünya’nın iç katmanlarında birçok kez dolaşabilir. 2004 Hint Okyanusu depremi sonrası oluşan sismik dalgaların, gezegenin çevresinde en az beş kez tespit edildiği biliniyor.

3. Hayvanlar Depremi Hissedebilir mi?

Bazı araştırmalar, hayvanların depremlerden hemen önce garip davranışlar sergilediğini öne sürüyor. Örneğin, 1975’te Çin’in Haicheng kentinde, yetkililer insanların şehirden tahliye edilmesine karar verdi çünkü hayvanlar olağandışı hareketler sergiliyordu. Birkaç gün sonra büyük bir deprem oldu ve tahliye sayesinde birçok insan hayatta kaldı.

4. Ay ve Güneş de Depremleri Tetikleyebilir

Yerçekimsel kuvvetler nedeniyle, dolunay ve yeniay dönemlerinde okyanus gelgitleri daha güçlüdür ve bu, fay hatlarında ekstra baskı oluşturarak depremleri tetikleyebilir. Özellikle suyun fazla olduğu bölgelerde bu etki daha belirgin olabilir.

5. San Andreas Fayı Saatli Bomba Gibi

ABD’deki San Andreas Fayı, bilim insanlarına göre büyük bir deprem üretmeye hazır. 1906 San Francisco depreminden bu yana büyük bir kırılma olmadı ve fay hattında büyük bir enerji birikiyor. Birçok uzman, “Büyük Deprem”in (Big One) kaçınılmaz olduğunu düşünüyor.

6. Depremler Zamanı Kısaltabilir

2011’de Japonya’da meydana gelen 9.1 büyüklüğündeki Tōhoku depremi, Dünya’nın eksenini yaklaşık 17 cm kaydırdı. Bu durum, Dünya’nın dönüş hızını çok hafif artırarak günleri 1.8 mikrosaniye kısalttı!

7. Mars’ta da Depremler Oluyor

NASA’nın InSight misyonu, Mars’ta da depremler (Marsquakes) olduğunu keşfetti. Dünya’daki depremler çoğunlukla tektonik hareketlerden kaynaklanırken, Mars depremleri büyük ihtimalle gezegenin soğuyup büzülmesinden dolayı oluşuyor.

8. En Uzun Süren Deprem 32 Yıl Devam Etti
2019’da bilim insanları, Endonezya'daki 32 yıl süren bir yavaş deprem keşfetti. Yavaş depremler, aniden değil, çok uzun bir süre boyunca sarsıntı üretmeden fayların hareket etmesiyle gerçekleşir.

9. Binaları Sallanmayan Bir Zemine İnşa Etmek Mümkün mü?
Japonya gibi deprem ülkelerinde, bazı binalar sismik izolatör adı verilen sistemlerle donatılıyor. Bu sistemler, binanın altına yerleştirilerek depremin sarsıntısını azaltıyor. Özellikle modern gökdelenlerde salınım sönümleyiciler (tuned mass dampers) bulunur. Taipei 101 gökdelenindeki devasa metal küre, binayı dengelemek için kullanılıyor.

10. Tsunamiler Küçük Bir Sarsıntıyla Bile Oluşabilir
Tsunamiler yalnızca büyük depremlerle oluşmaz. Bazen deniz tabanındaki küçük heyelanlar bile dev dalgalara neden olabilir. 1958’de Alaska’daki Lituya Körfezi'nde, sadece 7.8 büyüklüğündeki bir deprem, 524 metre yüksekliğinde dev bir tsunami dalgası yarattı. Bu, şimdiye kadar kaydedilen en büyük tsunami dalgasıdır.