Tatil evimizden Manavgat’a gidişlerde ya da dönüşlerde, yol kenarında hep gözümün takıldığı küçük bir tabela vardı: Yörük Müzesi. Her seferinde içimden “Bir gün mutlaka uğramalıyız” derdim. İki-üç gün öncesinde de yolumuz yine o tarafa düştü ve bu kez direksiyonu müzeye kırdık.
Müze, çok büyük bir alan kaplamıyor. Ahşap ve taş detaylarıyla geleneksel bir dokusu var, avlusunda Yörük yaşamından izler taşıyan küçük düzenlemeler yapılmış. Çadır bezleri, dokuma tezgahları, bakır kap-kacaklar… Hepsi bir zamanlar Anadolu’nun yollarında göç eden ailelerin gündelik hayatına tanıklık etmiş gibi.
Ne var ki, ziyaretimizde ufak bir hayal kırıklığı yaşadık. Müzede görevli rehberin o gün izinde olduğunu öğrendik. Bize bakan kişi ise neredeyse hiçbir şey anlatmadan hızlıca gezdirdi ve kapının önüne bıraktı. Ben ise daha derin bir bakış, hikayelerin içinde kaybolmak, o eşyaların yaşanmışlığını duymak istiyordum. Yine de, kısa da olsa Yörük kültürünün izlerini görmek güzeldi. Belki bir gün, daha bilgilendirici bir rehber eşliğinde yeniden ziyaret ederim. Müzeye dair daha fazla resim:
Ben bir Yörüğüm ama biz artık yerleşmiş, modern Yörüklerdeniz. Göçebe hayatın yerini çoktan şehir yaşamı aldı. Yaylalara çıkmıyor, çadır kurmuyor, keçi kılından halılar dokumuyoruz. Geleneklerin çoğunu bizzat yaşamasak da onlara dair daha fazla şey öğrenmek hep ilgimi çekti.
Yörüklerin en çok hoşuma giden yönleri; maceracı ruhları, doğa ile uyumlu yaşamları ve hayvan sevgileri. Hayvancılık, göçebe Yörüklerin geçim kaynağı olduğu için, atlarla, keçilerle, koyunlarla içli dışlı büyümüşler. Ben de hayvanlara olan sevgimi ve onlarla kolay bağ kurabilmemi biraz da bu köklerime bağlıyorum.
Not: Eskiden hayvancılık Yörükler için hayatın merkezindeydi. Hem geçim kaynağı hem de beslenme biçiminin temelini oluşturuyordu. O dönem, hayvanlarla yakın temas içinde olmak bir zorunluluktu; etleri, sütleri, yünleri olmadan yaşam sürmek zordu. Bugün ise ben, hayvanlara olabildiğince dokunulmaması gerektiğini düşünüyorum. Bu bakış açım, modern yaşamın getirdiği farklı değerler ve imkanlarla ilgili. Eskinin zorunlulukları ile bugünün tercihlerinin aynı olmadığını bilmek, kültürel geçmişe saygı duymamı ama kendi etik anlayışımı da korumamı sağladığını düşünüyorum...
Yörük olmak benim için sadece bir etnik köken meselesi değil; bir aidiyet duygusu, bir gurur veriyor doğrusu. Adı üstünde “yürüyen” insan demek. Türkçe’de “yürümek” fiilinden gelir. Atalarımız yüzyıllar boyunca Toroslar’dan Ege kıyılarına, İç Anadolu bozkırlarından Akdeniz yaylalarına uzanan rotalarda göç etmiş. Bu göçler sadece hayvanların otlak ihtiyacı için değil aynı zamanda kültürel bir döngünün parçasıydı.
Yörükler hakkında birkaç bilgi vereyim size:
-Yörük çadırları keçi kılından yapılırdı. Keçi kılı, yağmurda şişerek su geçirmez, güneşte ise hava aldırır.
-“Yayla göçü” genellikle baharın gelmesiyle başlardı ve tüm köy bir arada göç ederdi.
-Kız isteme, düğün, hatta misafir ağırlama gibi gelenekler çadır düzenine göre şekillenirdi.
-Yörük mutfağında süt ürünleri çok önemliydi; yoğurt, çökelek, ayran en temel gıdalar arasındaydı.
-Göç sırasında sürülerin başında genellikle deneyimli bir “sürü beyi” olurdu.
Bugün bu yaşam biçimi büyük ölçüde geçmişte kalmış olsa da, ruhu hala yaşıyor. Yörükler, nerede olurlarsa olsunlar özgür ruhlarını, doğa sevgilerini ve dayanıklılıklarını korumayı bilirler.
Instagram: @kayipfisilti
Antalya'da gezdiğim tüm yerleri görün
*İlk resim yapay zekaya yaptırılmıştır.
Hiç yorum yok: